پخش و فروش کتاب
فروش کتاب جز وظایف شغل دیگری به نام «پخشی کتاب» است اما با این حال ناشر و خود نویسندگان می‌توانند با انجام برخی از فعالیت‌های زیر در امر فروش و افزایش تعداد فروش کتاب خود نقش بسزایی داشته باشند:
رویکرد اول: کمک و همراهی انتشارات ترمه
انتشارات ترمه با توجه به اینکه خود را فقط در چاپ و تولید کتاب شما سهیم ندانسته و کمک و همراهی کردن شما را در فروش آثارتان، اخلاقاً یکی از وظایف مهم خود می‌داند؛ لذا پس از چاپ کتابتان خدمات رایگانی را به شما تقدیم می‌دارد؛ در اینجا توجه شما را به خلاصه‌ای از این خدمات جلب می‌نماییم:
- در انتشارات ترمه برای کتاب شما پوستری تمام رنگی چاپ می‌شود و در آن سعی می‌شود که مخاطبان را با موضوع کتابتان، ویژگی‌های محتوایی آن و خلاصه‌ای از مطالب کتاب و طرح جلد کتاب آشنا کند؛ چاپ پوستر برای کتاب شما دو مزیت مهم دارد: اول؛ آنکه با این روش شما می‌توانید در هنگام معرفی کتاب خود، به جای هدیه دادن یک جلد از کتابتان، پوسترِ آن را هدیه دهید و مجبور نباشید که کتاب را مجانی به مصرف کننده بدهید. بدین صورت هر شخصی که واقعاً خواهان خواندن کتاب شما باشد مجبور به خرید آن از کتاب فروشی‌ها خواهد شد. دوم؛ پوستر به کتاب شما اعتبار و وجهه خاصی می‌بخشد و از نگاه روانشناسی صنعتی سازمانی نیز این کار باعث تحریک حس کنجکاوی مخاطب و در نهایت خرید کتاب شما می‌شود. لازم به ذکر است که در اکثر کشورهای پیشرفته جهان، اصولی‌ترین روش برای بازاریابی و تبلیغ یک کتاب تهیه و توزیع پوستر آن است.
- یکی دیگر از خدمات رایگان و برجسته انتشارات ترمه به نویسندگان خود این است که هرگاه شما حداقل هفت عنوان کتاب به چاپ برسانید از کتاب هشتم به بعد در آخر کتاب‌های شما، کاتالوگی شامل طرح جلد و توضیحی از محتوا و ویژگی‌های کتاب‌های شما قرار می‌گیرد؛ این امر، هم باعث معرفی و اطلاع‌رسانی کتاب‌های دیگر شما به مخاطب می‌گردد و هم اگر مخاطب تحت تأثیر قلم شما قرار گرفته باشد مشتاق به تهیه کتب دیگر می‌شود. آمارهای گرفته شده در انتشارات ترمه نشان داده است که اجرای این روش فروش کتاب‌های یک نویسنده را بیش از ۴۰% افزایش می‌دهد و حتی کتاب‌هایی هم که با اقبال عمومی مناسبی مواجه نگردیده است سرعت فروش بیشتری نسبت به قبل پیدا می‌کند.
- انتشارات ترمه همواره از کتاب‌های نویسندگان خود یک جلد برای هر یک از اُرگان‌های معاونت امور فرهنگی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، خانه کتاب و کتابخانه ملی ایران ارسال می‌کند و چنانچه سازمان مربوطه هر تعداد کتابی را بخرد مبلغ آن را بطور کامل به نویسنده خواهد پرداخت. خرید کتاب توسط این سازمان‌ها نه تنها مقدار قابل توجهی از هزینه‌های شما را باز می‌گرداند بلکه معمولاً به علت اینکه کتاب‌های خریداری شده در کتابخانه‌های شهرداری و عمومی سطح کشور پخش می‌گردد باعث جذب سفارشات انبوه از سراسر کشور می‌شود.
- مهم‌ترین محل برای عرضه و فروش کتاب، نمایشگاه‌های کتاب هستند؛ بنابر آمار رسمی در هر استانی به طور میانگین ۶ روز نمایشگاه کتاب دایر می‌گردد و فروش نمایشگاه‌ها در حدود ۲۰% تا ۴۵% از کل فروش سالِ آن استان است که این نشان دهنده اهمیت و جایگاه فروش هر کتابی در نمایشگاه کتاب است؛ انتشارات ترمه با عرضه و فروش کتاب شما در نمایشگاه‌های مختلف بین‌المللی و استانی، قدم کوچکی در معرفی کتاب شما به مخاطبان برخواهد داشت.
رویکرد دوم: فعالیت‌های نویسندگان در توزیع و فروش
شما به روش‌های گوناگونی می‌توانید مستقیماً در روند فروش کتاب خود فعالیت کنید ولی به طور معمول ۴ روش زیر نسبت به روش‌های دیگر موفقیت بیشتری به همراه داشته‌اند:
- تدریس در دانشگاه: بسیاری از کتاب‌هایی که در انتشارات ترمه به تجدید چاپ می‌رسند از این دسته هستند؛ معمولاً نویسندگان این کتاب‌ها از مدرسین همان درس هستند و یا طی توافقی با سایر اساتید دانشگاه‌ها کتاب آنها به عنوان منبع درسی معرفی می‌گردد؛ بنابر آمارهای کنونی انتشارات ترمه کتاب‌های درسی که با این روش به فروش می‌رسند به طور میانگین ۲۰۰۰ جلد در سال به چاپ می‌رسند که این تیراژ، رقم قابل قبول و توجیه‌پذیری در زمینه موفقیت اقتصادی کتاب است.
- عضویت در گروه‌ها و انجمن‌ها: تاکنون در انتشارات ترمه، نویسندگان کتاب‌های عمومی مخصوصاً کتاب‌های ادبی و شعر از این روش بهره جسته‌اند؛ معمولاً در این گروه‌ها افراد جهت تقویت روحی از یکدیگر حمایت می‌کنند و آثار یکدیگر را حتی اگر مورد استفاده هم نباشد خریداری می‌کنند؛ بنابر تجربه ما نویسندگانی که از این طریق مبادرت به فروش کتاب‌هایشان می‌نمایند آثار خود را در تیراژی حدود ۵۰۰ تا ۱۰۰۰ جلد به چاپ می‌رسانند؛ این نویسندگان فعال و خوش ذوق پس از اتمام تیراژ خود به جای تجدید چاپ آن، کتاب جدیدی را به چاپ می‌رسانند.
- بازاریابی در گروه‌ها و محیط‌های مجازی (مانند موبایل و اینترنت): نویسندگان خلاق از این طریق نسبت به معرفی و فروش کتاب خود مبادرت ورزیده‌اند.
- بازاریابی مستقیم و بی واسطه نویسنده از کتابفروشیها: همانطور که در مورد روند پخش کتاب برای شما فرهیختگان مطالبی را بازگو کردیم؛ کتاب فروشی‌ها اصلاً میانه خوبی با قبول کتاب‌های ناشناخته از مراکز پخش ندارند ولی از طرف دیگر بنا به دلایلی مایل به قبول امانی (بصورت امانت) کتاب از جانب نویسنده هستند و چنانچه نویسنده‌ای در پخش و بازاریابی مستقیم کتاب خود فعالیت نماید موفق به توزیع کتاب خود در سطح کتابفروشیها می‌شود؛ در صورتی که قلم شما به معنای واقعی خوب و روان باشد و موضوع کتابتان نیز برای خوانندگان جذاب باشد موفقیت زود هنگام کتاب شما با این روش قدیمی قطعی است و در مدت زمان کوتاهی کتابفروشیها و مراکز پخش هستند که خود به دنبال کتاب شما خواهند آمد؛ امروزه نویسندگان مستعد بسیاری را می‌شناسیم که با تحمل سختی‌ها و مشقت فراوان کتاب خود را با این روش معروف و پرفروش کرده‌اند.
رویکرد سوم: استفاده پخشی کتاب معتبر و متناسب با موضوع کتاب
همانطور که در ابتدا گفته شد در اصل وظیفه پخش کتاب بر عهده شغل «پخشی کتاب» می‌باشد. انتشارات ترمه در این مسیر با معرفی پخشی کتاب معتبر و متناسب با موضوع کتاب، نویسندگان را همراهی می‌کند.
معرفی چند تکنیک بازاریابی و فروش کتاب برای نویسندگان
- تمامی مجلاتی را که بخش معرفی کتاب دارند، مانند مجله موفقیت، بیابید و مطابق با ساختار مجله، اطلاعات کتاب خود را ارسال کنید تا در بخش معرفی کتاب چاپ شود.
- در سمینارها و همایش‌های وابسته به زمینه کاری خود، سخنرانی کنید و در بخش معرفی سخنران، خود را به عنوان نویسنده کتاب معرفی کنید. با برگزار کننده سمینار صحبت کنید تا کتاب شما برای فروش در سمینار عرضه شود.
- خلاصه‌ای از کتاب خود را در ۸ صفحه تهیه کرده و آنرا بصورت pdf در اینترنت منتشر کنید. در این فایل الکترونیکی روش تهیه کتاب را توضیح دهید. این فایل را به ده‌ها وب سایت رایگان کتاب‌های الکترونیکی آپلود کنید.
- تعداد ۱۰۰ نسخه از کتاب خود را برای بازاریابی اختصاص دهید و برای تمامی مجلات و نشریات بفرستید و به آنان هدیه بدهید، شاید یکی از آنها مقاله‌ای درباره کتابتان بنویسد.
- کتاب را در جاهای نامعمول بفروشید. بسیاری از نویسندگان با این روش مخالفند، ولی نتایج آن می‌تواند فوق‌العاده باشد. مثلاً کتاب‌های کامپیوتری در فروشگاه‌های تجهیزات کامپیوتری، بسیار بیشتر از کتابفروشی ها به فروش می‌رود.
- وب سایت کوچکی راه‌اندازی کنید و در آن امکان خرید پستی کتاب را بوجود آورید تا علاقه‌مندان بتوانند با ثبت آدرس خود، کتاب را سفارش بدهند.
- چکیده‌ای از کتاب خود را بصورت صوتی با صدای خودتان تهیه کنید و بر پیغام‌گیر تلفنی قرار دهید. در تبلیغات اعلام کنید برای شنیدن خلاصه کتاب در ۵ دقیقه به صورت کاملاً رایگان با شماره تلفن شما تماس بگیرند.
- بخش‌هایی از کتاب را به صورت مقاله به وب سایت‌ها و همچنین مجلات ارسال کنید. در زیر مقاله بنویسید که منبع این مطلب، کتاب شما است.
- کتاب خود را به عنوان هدیه‌ای مناسب معرفی کنید و توضیح دهید که این کتاب برای چه افرادی می‌تواند مفید واقع شود و چرا هدیه‌ای مناسب برای این افراد است.
- همیشه کتاب‌هایتان را همراه داشته باشید. یک جعبه از کتاب‌هایتان، بعضی از آگهی‌ها و نشانه‌های کتاب را در صندوق‌عقب ماشین‌تان و کارت‌های ویزیت‌تان را در کیف پول خود داشته باشید. شما هیچ‌وقت نمی‌دانید که چه‌زمانی با یک مشتری بالقوه یا رابط بازاریابی روبه‌رو می‌شوید.
- فرصت‌های ارتباطی در محله‌تان را جست‌وجو کنید. می‌خواهید برای تعطیلات آخر هفته به دیدن مادربزرگتان بروید؟ قبل از اینکه حرکت کنید کمی تحقیقات محلی انجام بدهید. کتابفروشیها و کتاب‌خانه‌هایی که می‌توانید با آنها تماس بگیرید، شناسایی کنید. یا برای یک تور کتاب با همراهی دوستان و خویشاوندانتان برنامه‌ریزی کنید.
- به‌عنوان یک نویسنده بومی برای ارتقای کتابفروشیها و کتاب‌خانه‌ها تلاش کنید. بسیاری از کتابفروشیها و کتاب‌خانه‌ها بخش ویژه‌ای دارند که در آنجا کتاب‌های نویسنده‌های همشهری و بومی را به نمایش می‌گذارند.
- خرده‌فروش‌های مناسب را جست‌وجو کنید. بفهمید کدام‌یک از آنها با موضوع کتابتان مرتبط‌اند و خودتان را به‌عنوان نویسنده بومی معرفی کنید.
- برچسب «نویسنده بومی» را روی کتاب‌هایی که در شهرتان می‌فروشید، بچسبانید.
- در کتاب‌خانه‌ها سخنرانی کنید. با کتاب‌خانه‌ها درباره برنامه معرفی کتابتان تماس بگیرید. این برنامه‌ها درباره کتاب‌های کودکان و عناوین غیرداستانی (مانند سفر، تجارت و یا تناسب اندام) که مخاطب عام دارند، مؤثر است. بسیاری از کتاب‌خانه‌ها اجازه می‌دهند که کتابتان را در چنین برنامه‌هایی بفروشید و بعضی از آنها هم حق‌الزحمه‌ای برای سخنرانی می‌دهند.
- فرصت‌های سخنرانی را پیدا کنید. سخنرانی روشی عالی برای فروش کتاب‌هایتان است و ممکن است حتی وقتی در حال کسب تجربه هستید، برای سخنرانی کردن حق‌الزحمه بگیرید. سازمان‌های زیادی (مانند سازمان‌های تجاری و مدنی، گروه‌های مذهبی، مدرسه‌ها و دانشگاه، شرکت‌های بازرگانی و …) وجود دارند که به دنبال سخنران‌های جذاب برای مراسم‌هایشان هستند.
- رسانه‌های محلی و بومی محبوب را جست‌وجو کنید. آگهی کتاب را به رسانه شهری که در آن بزرگ شده‌اید و زندگی می‌کنید، بفرستید. ترفند خوبی در شهرهای کوچک است. تبلیغات خود را براساس مؤلفه‌های مرتبط محلی بسازید. برنامه دانش‌آموخته‌های دانشگاه و هر سازمان یا انجمن‌های حرفه‌ای مرتبط را فراموش نکنید. نویسندگان غیرداستانی باید برنامه‌ها و گفت‌وگوهای رادیویی و تلویزیونی را هم در نظر بگیرند.
- کتابتان را در نمایشگاه و جشنواره‌ها شرکت بدهید. شرکت نمایشگاه‌ها و جشنواره‌ها معمولاً بهترین کار است، اگر کتابتان با موضوع آنها مرتبط باشد یا مخاطبان گسترده‌ای را در بر بگیرد.
- کتاب‌های کودکان را در مدرسه‌ها و سازمان‌های جوانان معرفی کنید. بازدید از مدرسه روشی عالی برای دسترسی به کودکان است.